Op de plaats waar de kerk nu staat, was er al sprake van een kerkje waarvan de oorsprong teruggaat tot ongeveer het jaar 600. Rond die tijd werd op deze plaats een houten kapel gesticht door de heilige Gertrudis. Geertruid was het tweede kind uit een voornaam gezin en werd in 626 geboren. Tijdens haar leven had zij de faam een heilige te zijn en na haar dood werd ze steeds meer vereerd. Volgens een legende zou Gertrudis enige tijd hebben gewoon in het huidige Geertruidenberg. Zij is de patrones van de reizigers en ze bevorderde het zendingswerk van de Ierse monniken die in deze eeuwen hier rondtrokken en kloosters stichtten. Ze wordt vaak afgebeeld met een staf en muizen omdat ze de muizen en ratten, die ziektes met zich meedroegen, de stad uitdreef. St Gertrudis is de beschermvrouwe van deze kerk en ook van de stad.
De oudste gevonden fundamenten van de kerk zijn van ongeveer 1100, gebouwd van tufsteen. In het jaar 1420 werd de toenmalige kerk tijdens een strijd met de Dordtenaren helemaal in de as gelegd. In 1421 werd Geertruidenberg en ook de kerk weer getroffen door een ramp: de grote St. Elisabeth vloed. Daarna werd nog in de 15de eeuw de kerk herbouwd in de huidige vorm, namelijk als een Gotische drie hallenkerk met een zadeldak.
Willem van Oranje veroverde Geertruidenberg in 1573, waarbij de kerk overging naar het protestantisme. In 1589 kwam- door verraad - de stad Geertruidenberg weer in Spaanse handen en keert het katholicisme terug. Daarna heroverde Maurits, de zoon van Willem van Oranje de stad rond 1593 en sindsdien is de kerk weer protestant. De door Maurits verwoeste toren werd in 1768 gerestaureerd en kreeg zijn huidige vorm, maar de kerk was – samen met de toren – net opgeknapt, toen er zich weer een nieuwe ramp aandiende. De Fransen bezetten toen ons land en soldaten werden in 1793 gelegerd in het kerkgebouw. Het was toen een bijzonder strenge winter en in één dag hebben de soldaten de stoelen en banken op 13 plaatsen in de kerk als brandhout gebruikt, werd het orgel onherstelbaar beschadigd, documenten verbrand en sprongen meerdere zware grafzerken stuk.
In de daaropvolgende eeuw was er te weinig geld voor een grote restauratie. Het koorgedeelte en de zijbeuken werden afgescheiden door een scheidsmuur in 1817, de gotische ramen werden dichtgemetseld en de wind, regen en sneeuw konden achter die muur hun gang gaan.
In 1955 werd een begin gemaakt met de restauratie, maar de financiële middelen waren nog steeds zeer beperkt. Mevrouw Bianchi-Von Freyburg was de echtgenote van de burgemeester van Geertruidenberg. Zij bepaalde in 1963 in haar testament dat de opbrengst van haar kapitaal gebruikt zou worden voor herstel en onderhoud van dit kerkgebouw. Vanaf 1972 tot 1989 duurde de restauratie. En sindsdien ziet de kerk er prachtig uit.
Naast de bijzondere architectuur va toren, kerk en crypte zijn er veel interessante voorwerpen en ornamenten in de kerk te zien. Zo zijn er negen rouwborden. Dat zijn gedenktekens voor overledenen van vooraanstaande families uit Geertruidenberg.
Verder zijn er vier enorme tekstborden. Het Visserijbord met het opschrift: “Godt ghevet al” 1616. Het Oranjebord met het opschrift “Je maintiendray”. Het bord is een eerbetoon aan Willem van Oranje. Bijzonder is ook het Van Duijvenvoordebord met het opschrift: “Ghot is mijn hope”. Tenslotte is er het Regentenbord met het opschrift: “Avdi et alteram partem” uit 1583. De spreuk betekent: “hoor ook de tegenpartij.”
De crypte moet in 1420 in aanbouw geweest zijn, maar na de brand in 1420 is de bouw gestaakt. De ruimte is toen volgestort met zand om alsnog daarboven een koorvloer te kunnen leggen. De half afgebouwde crypte werd bij toeval in 1893 weer ontdekt. Het is samen met die van Thorn is de enige Gotische crypte in Nederland.
Bijzonder is ook het orgel, dat gebouwd is door J.J. Volbregt in 1861. Het is in 1982 opnieuw gerestaureerd en is nog een van de weinige Volbregtorgels in Nederland.
Tenslotte is het Zoutman-monument uniek. Zoutman was schout-bij-nacht onder Prins Willem V, toen de 4de Engelse Oorlog uitbrak. Hij heeft toen een belangrijke zeeslag gewonnen. Het grafmonument staat in de Geertruidskerk omdat hij getrouwd was met een dochter van een belangrijke familie uit Geertruidenberg.
Geertruidskerk is door de belastingdienst erkend als Algemeen Nut Beogende Instelling, en sinds 2017 zelfs als CULTURELE ANBI.
Schenken is dan ook financieel aftrekbaar, via de culturele ANBI aanwijzing wil de overheid schenken extra stimuleren. U heeft zelfs het recht op 125% aftrek, voor meer info klik hier!